Aktualności

18 maja 2015 r.

Jak donosi na swojej stronie internetowej agencja kosmiczna NASA, pracownik Instytutu Astronomii Uniwersytetu Zielonogórskiego - dr Roberto Mignani wraz ze współpracownikami wyjaśnił zaskakujące zachowanie magnetara o nazwie SGR 1745-2900, który obiega monstrualną czarną dziurę znajdującą się w centrum naszej Galaktyki. Magnetar ten znajduje się zaledwie 0.3 roku świetlnego (nieco ponad 3 biliony kilometrów) od super-masywnej czarnej dziury i obiega ją z okresem około tysiąca lat.

Jest też jak do tej pory jedyną znaną nam gwiazdą neutronową znajdującą się w samym centrum Drogi Mlecznej, i jedyną gwiazdą neutronową obiegającą czarną dziurę.

Magnetar to gwiazda neutronowa, która raz na jakiś czas rozbłyska emitując promieniowanie  rentgenowskie, które wyłapywane jest przez krążące wokół Ziemi satelitarne teleskopy. Większość tego typu obiektów świeci tylko przez kilka miesięcy po rozbłysku, po czym gaśnie, natomiast SGR 1745-2900 widoczny jest niemal bez przerwy od rozbłysku z kwietnia 2013 r., podczas którego został odkryty.

Analiza przeprowadzona przez dr. Mignani i jego współpracowników wyjaśnia, dlaczego SGR J1745-2900 gaśnie wolniej niż podobne obiekty znajdujące się w innych częściach naszej Galaktyki. Okazuje się że temperatura tego obiektu jest znacznie wyższa niż u innych magnetarów. Odpowiedzialne jest za to nie tylko grawitacyjne oddziaływanie super-masywnej czarnej dziury, ale także silne pole magnetyczne magnetara (ponad sto bilionów razy silniejsze od pola magnetycznego Ziemi), które jest w stanie "uwięzić" nawet bardzo energetyczne cząstki.

Podczas obserwacji samego centrum naszej Galaktyki w 2008 r. magnetar SGR 1749-2900 nie był jeszcze widoczny, ale dwa lata temu nastąpił silny rozbłysk promieniowania rentgenowskiego, co pozwoliło na jego odkrycie.

Zdjęcie - wykonane w promieniach rentgena - przedstawia porównanie obrazów najbliższego otoczenia super-masywnej czarnej dziury w centrum Drogi mlecznej z 2008 roku (po lewej) i z roku 2014, na którym magnetar jest już wyraźnie widoczny.

- Centralna czarna dziura w Drodze Mlecznej ma masę 4 milionów mas Słońca i jest to najbardziej masywny zwarty obiekt w naszej Galaktyce.

- Magnetary to gwiazdy neutronowe o niesłychanie silnym polu magnetycznym.

Powstają one, podobnie jak pulsary, z masywnych gwiazd, które po wypaleniu paliwa jądrowego (wodór, hel, węgiel) kończą swoje "normalne" gwiazdowe życie wybuchając jako supernowe. Pozostałością po takim wybuchu jest obiekt o masie o 50% większej niż nasze Słońce, ale o średnicy zaledwie 20 kilometrów. Gęstość materii wewnątrz gwiazdy neutronowej jest olbrzymia, porównywalna z gęstością jądra atomowego - co znaczy że  jedna łyżeczka materii wyjętej z gwiazdy neutronowej ważyłaby mniej więcej tyle co cała ludzkość.

Więcej informacji można przeczytać w oryginalnym doniesieniu NASA

http://chandra.si.edu/photo/2015/sgr1745/