Aktualności

29 marca 2020 r.

Z głębokim żalem informujemy, że dzisiaj rano zmarł prof. Krzysztof Penderecki, jeden z najwybitniejszych polskich kompozytorów i dyrygentów. Miał 86 lat.

 

Dnia 13 maja 2014 r. otrzymał otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Zielonogórskiego. Godność DHC UZ została nadana w uznaniu ogromu dokonań twórczych prof. K. Pendereckiego, światowego znaczenia jego dzieł oraz zawartego w nich profetycznego przesłania w obronie absolutnych wartości etyczno-intelektualnych jako odniesień dla fundamentów współczesnej kultury.

Pisaliśmy wówczas:
 

Profesor Krzysztof Penderecki jest jednym z najwybitniejszych kompozytorów dyrygentów i pedagogów przełomu XX i XXI wieku na świecie. Po Fryderyku Chopinie jest najbardziej uznanym i popularnym polskim kompozytorem, którego twórczość jest powszechnie znana. Jest też nie tylko ambasadorem kultury polskiej w świecie, ale obok Papieża Jana Pawła II i Lecha Wałęsy, jednym z trzech najwybitniejszych, najbardziej szanowanych i cenionych Polaków tego okresu.


O powszechnym szacunku najlepiej świadczą nagrody i wyróżnienia, jakimi prof. K. Penderecki został uhonorowany. Jest on doktorem honoris causa 28 uczelni, w tym 6 polskich: 3 Akademii Muzycznych – w Warszawie, Krakowie i Gdańsku oraz 3 Uniwersytetów – Warszawskiego, Jagiellońskiego i im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Ponadto otrzymał ogromną ilość nagród, wyróżnień i odznaczeń zarówno w kraju jak i za granicą. Do najważniejszych z nich należy najwyższe polskie odznaczenie - Order Orła Białego otrzymany w 2005 r. W uznaniu zasług 35 akademii artystycznych i naukowych oraz stowarzyszeń obdarowało go honorowym członkostwem.

 

Prof. Krzysztof Penderecki urodził się 23 listopada 1933 r. w Dębicy. Kompozycję studiował Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie (obecnie Akademii Muzycznej) pod kierunkiem Franciszka Skołyszewskiego, a później Artura Malawskiego i Stanisława Wiechowicza. Studia ukończył w 1958 r. i od razu został asystentem w Katedrze Kompozycji S. Wiechowicza. 14 lat później został mianowany rektorem krakowskiej Akademii Muzycznej. Funkcję tę pełnił przez kilkanaście lat co miało ogromny wpływ na podniesienie poziomu i rangi tej uczelni w Polsce i poza jej granicami.


Pierwszy publiczny występ prof. K. Pendereckiego na arenie międzynarodowej miał miejsce w 1959 r. na Festiwalu Warszawska Jesień gdzie wykonane zostały Strofy – jeden z trzech utworów obok Psalmów Dawida i Emanacji, za które otrzymał pierwsze nagrody na II Ogólnopolskim Konkursie dla Młodych Kompozytorów ZKP. W tym samym roku napisał utwór Tren ofiarom Hiroszimy, jedną z najbardziej znanych i najczęściej wykonywanych kompozycji, za którą otrzymał nagrodę UNESCO. Już wówczas dał się poznać jako twórca, który jest wrażliwy na los człowieka i relacje między ludźmi. Te idee świadczące o głębokim humanizmie znalazły przejaw w następnych jego kompozycjach, jak np. w Dies irae znanym też jako Oratorium Oświęcimskie skomponowanym w 1967 r.


To dzieło oraz skomponowana rok wcześniej Pasja wg. Św. Łukasza stanowią punkt zwrotny w karierze kompozytora. Ta kompozycja świadczy, iż humanizm profesora K. Pendereckiego jest silnie zakorzeniony na wartościach chrześcijańskich. Kontynuacją tych idei są następne dzieła takie jak Jutrznia, której cz. I – Złożenie do grobu została wykonana w katedrze w Altenbergu w 1970 r., a cz. II – Zmartwychwstanie rok później w katedrze w Munster. Następne kompozycje takie jak: Canticum Canticorum Salomonis, Magnificat, Te Deum, Polskie Requiem, Missa Brevis oraz utwory na chór a capella są potwierdzeniem tego nurtu w twórczości kompozytora.


Analiza ogromnego dorobku twórczego prof. Krzysztofa Pendereckiego pozwala wysnuć wniosek, iż pomimo dokonujących się na przestrzeni lat radykalnych zmian stylistycznych w jego twórczości zauważamy, iż jakimkolwiek językiem muzycznym przemawia kompozytor, ze zdumiewającą konsekwencją powraca do fundamentalnych kwestii filozoficzno-etycznych, tak jakby oczekiwał, iż w ten sposób poruszy jak największą liczbę słuchaczy, zmuszając ich do refleksji. Uwikłanie Krzysztofa Pendereckiego w złożone dylematy współczesności, które – w miarę kolejnych transformacji stylistycznych – okazują się dylematami wszechczasów, ukazują prawdziwe – bo trwałe, oblicze humanisty, któremu obca jest wszelka splendid isolation, i który dostrzega społeczny wymiar swej sztuki. Ogromna twórczość tego kompozytora-humanisty zawiera przesłanie, które zdaje się dążyć – jak stwierdził sam kompozytor – do odbudowania „metafizycznej przestrzeni człowieka strzaskanej przez wydarzenia XX wieku”, zmierzając tym samym do odzyskania ładu etyczno-intelektualnego naruszonego przez historię. Twórczość kompozytora mówi o związkach etyki i rozumu, o tęsknotach naszych czasów za utraconym rajem odniesień absolutnych, o wędrówce człowieka w poszukiwaniu pitagorejsko-boecjańskiej harmonii, w oparciu o którą stworzony został on sam. Charakterystyczne dla dzieł K. Pendereckiego są echa sokratejskiego intelektualizmu etycznego rzutującego na potrzebę obrony prawdy za cenę życia, odniesienia do augustiańskiego dualizmu źródeł dobra i zła, czy też kantowskiego imperatywu nakazującego jednostce postępowanie wedle zasady, które chciałaby ona widzieć jako prawdy powszechne. Dążąc do odzyskania jedności w sferze etyki i epistemologii dzieło K. Pendereckiego wyraża sprzeciw wobec zgubnej kulturowo i społecznie - a obecnie częstej w wymiarze publicznym - relatywizacji wartości, wyraża tęsknotę za utraconą harmonią odniesień absolutnych, które – jak boecjańska musica mundana - winny strzec uniwersalnych standardów człowieczeństwa.

Pani Elżbiecie Pendereckiej, Dzieciom i Bliskim prof. Krzysztofa Pendereckiego – Rektor, Senat oraz społeczność akademicka Uniwersytetu Zielonogórskiego składają wyrazy głębokiego współczucia.

 

Cześć Jego pamięci!

Z głębokim żalem informujemy, że dzisiaj rano zmarł prof. Krzysztof Penderecki, jeden z najwybitniejszych polskich kompozytorów i dyrygentów. Miał 86 lat.

 

Dnia 13 maja 2014 r. otrzymał otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Zielonogórskiego. Godność DHC UZ została nadana w uznaniu ogromu dokonań twórczych prof. K. Pendereckiego, światowego znaczenia jego dzieł oraz zawartego w nich profetycznego przesłania w obronie absolutnych wartości etyczno-intelektualnych jako odniesień dla fundamentów współczesnej kultury.

Pisaliśmy wówczas:
 

Profesor Krzysztof Penderecki jest jednym z najwybitniejszych kompozytorów dyrygentów i pedagogów przełomu XX i XXI wieku na świecie. Po Fryderyku Chopinie jest najbardziej uznanym i popularnym polskim kompozytorem, którego twórczość jest powszechnie znana. Jest też nie tylko ambasadorem kultury polskiej w świecie, ale obok Papieża Jana Pawła II i Lecha Wałęsy, jednym z trzech najwybitniejszych, najbardziej szanowanych i cenionych Polaków tego okresu.


O powszechnym szacunku najlepiej świadczą nagrody i wyróżnienia, jakimi prof. K. Penderecki został uhonorowany. Jest on doktorem honoris causa 28 uczelni, w tym 6 polskich: 3 Akademii Muzycznych – w Warszawie, Krakowie i Gdańsku oraz 3 Uniwersytetów – Warszawskiego, Jagiellońskiego i im. A. Mickiewicza w Poznaniu. Ponadto otrzymał ogromną ilość nagród, wyróżnień i odznaczeń zarówno w kraju jak i za granicą. Do najważniejszych z nich należy najwyższe polskie odznaczenie - Order Orła Białego otrzymany w 2005 r. W uznaniu zasług 35 akademii artystycznych i naukowych oraz stowarzyszeń obdarowało go honorowym członkostwem.

 

Prof. Krzysztof Penderecki urodził się 23 listopada 1933 r. w Dębicy. Kompozycję studiował Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie (obecnie Akademii Muzycznej) pod kierunkiem Franciszka Skołyszewskiego, a później Artura Malawskiego i Stanisława Wiechowicza. Studia ukończył w 1958 r. i od razu został asystentem w Katedrze Kompozycji S. Wiechowicza. 14 lat później został mianowany rektorem krakowskiej Akademii Muzycznej. Funkcję tę pełnił przez kilkanaście lat co miało ogromny wpływ na podniesienie poziomu i rangi tej uczelni w Polsce i poza jej granicami.


Pierwszy publiczny występ prof. K. Pendereckiego na arenie międzynarodowej miał miejsce w 1959 r. na Festiwalu Warszawska Jesień gdzie wykonane zostały Strofy – jeden z trzech utworów obok Psalmów Dawida i Emanacji, za które otrzymał pierwsze nagrody na II Ogólnopolskim Konkursie dla Młodych Kompozytorów ZKP. W tym samym roku napisał utwór Tren ofiarom Hiroszimy, jedną z najbardziej znanych i najczęściej wykonywanych kompozycji, za którą otrzymał nagrodę UNESCO. Już wówczas dał się poznać jako twórca, który jest wrażliwy na los człowieka i relacje między ludźmi. Te idee świadczące o głębokim humanizmie znalazły przejaw w następnych jego kompozycjach, jak np. w Dies irae znanym też jako Oratorium Oświęcimskie skomponowanym w 1967 r.


To dzieło oraz skomponowana rok wcześniej Pasja wg. Św. Łukasza stanowią punkt zwrotny w karierze kompozytora. Ta kompozycja świadczy, iż humanizm profesora K. Pendereckiego jest silnie zakorzeniony na wartościach chrześcijańskich. Kontynuacją tych idei są następne dzieła takie jak Jutrznia, której cz. I – Złożenie do grobu została wykonana w katedrze w Altenbergu w 1970 r., a cz. II – Zmartwychwstanie rok później w katedrze w Munster. Następne kompozycje takie jak: Canticum Canticorum Salomonis, Magnificat, Te Deum, Polskie Requiem, Missa Brevis oraz utwory na chór a capella są potwierdzeniem tego nurtu w twórczości kompozytora.


Analiza ogromnego dorobku twórczego prof. Krzysztofa Pendereckiego pozwala wysnuć wniosek, iż pomimo dokonujących się na przestrzeni lat radykalnych zmian stylistycznych w jego twórczości zauważamy, iż jakimkolwiek językiem muzycznym przemawia kompozytor, ze zdumiewającą konsekwencją powraca do fundamentalnych kwestii filozoficzno-etycznych, tak jakby oczekiwał, iż w ten sposób poruszy jak największą liczbę słuchaczy, zmuszając ich do refleksji. Uwikłanie Krzysztofa Pendereckiego w złożone dylematy współczesności, które – w miarę kolejnych transformacji stylistycznych – okazują się dylematami wszechczasów, ukazują prawdziwe – bo trwałe, oblicze humanisty, któremu obca jest wszelka splendid isolation, i który dostrzega społeczny wymiar swej sztuki. Ogromna twórczość tego kompozytora-humanisty zawiera przesłanie, które zdaje się dążyć – jak stwierdził sam kompozytor – do odbudowania „metafizycznej przestrzeni człowieka strzaskanej przez wydarzenia XX wieku”, zmierzając tym samym do odzyskania ładu etyczno-intelektualnego naruszonego przez historię. Twórczość kompozytora mówi o związkach etyki i rozumu, o tęsknotach naszych czasów za utraconym rajem odniesień absolutnych, o wędrówce człowieka w poszukiwaniu pitagorejsko-boecjańskiej harmonii, w oparciu o którą stworzony został on sam. Charakterystyczne dla dzieł K. Pendereckiego są echa sokratejskiego intelektualizmu etycznego rzutującego na potrzebę obrony prawdy za cenę życia, odniesienia do augustiańskiego dualizmu źródeł dobra i zła, czy też kantowskiego imperatywu nakazującego jednostce postępowanie wedle zasady, które chciałaby ona widzieć jako prawdy powszechne. Dążąc do odzyskania jedności w sferze etyki i epistemologii dzieło K. Pendereckiego wyraża sprzeciw wobec zgubnej kulturowo i społecznie - a obecnie częstej w wymiarze publicznym - relatywizacji wartości, wyraża tęsknotę za utraconą harmonią odniesień absolutnych, które – jak boecjańska musica mundana - winny strzec uniwersalnych standardów człowieczeństwa.

Pani Elżbiecie Pendereckiej, Dzieciom i Bliskim prof. Krzysztofa Pendereckiego – Rektor, Senat oraz społeczność akademicka Uniwersytetu Zielonogórskiego składają wyrazy głębokiego współczucia.

 

Cześć Jego pamięci!

Rozmowa z prof. Krzysztofem Pendereckim, jaką przeprowadziła dziennikarka TV UZ, Anna Urbańska w maju 2014 r., kiedy to nadano Profesorowi tytuł Doctora Honoris Causa Uniwersytetu Zielonogórskiego.