Aktualności

3 listopada 2015 r.

W październiku 2015 roku zostały oddane do użytku trzy polskie stacje radioastronomiczne systemu LOFAR, wybudowane przez polskie konsorcjum POLFAR. W ten sposób polska radioastronomia dołączyła do międzynarodowej sieci tego typu radioteleskopów tworzących jeden duży radioteleskop (International LOFAR Telescope – ILT). Radioteleskopy będą pracować w trybie lokalnym jak i międzynarodowym w zakresie bardzo niskich, jak dla radioastronomii, częstotliwości od 10 do 240 MHz.  Wszystkie pojedyncze radioteleskopy są połączone w jeden wielki ogólnoeuropejski teleskop poprzez specjalnie dedykowane ultraszybkie łącze internetowe, o przepustowości z pojedynczej stacji sięgającej 10 Gb/s.

Instytut Astronomii Uniwersytetu Zielonogórskiego był jednym z pomysłodawców budowy stacji LOFAR w Polsce.  Z naszej  inicjatywy oraz astronomów z Krakowa w 2007 roku powstało polskie konsorcjum POLFAR, którego członkami są następujące instytucje:  Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Centrum Badań Kosmicznych PAN, Uniwersytet Zielonogórski,  Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika PAN, Uniwersytet w Szczecinie, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, a także Instytut Chemii Bioorganicznej PAN - Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe w Poznaniu. Konsorcjum zgłosiło projekt budowy stacji na konkurs MNiSW. W  lipcu 2010 r. projekt budowy trzech stacji LOFAR w Polsce został również zamieszczony na Polskiej Mapie Drogowej Infrastruktury Badawczej. Decyzją MNiSW w roku 2013 przyznano niemal 26 mln zł na realizację projektu.  Konsorcjum POLFAR zdecydowało o trzech najlepszych lokalizacjach do budowy stacji: w Bałdach w okolicach Olsztyna (UWM), w Borówcu k. Poznania (CBK) i w Łazach, okolice Krakowa (UJ).

Wysiłki tych trzech instytucji jak i całego konsorcjum POLFAR zakończyły się sukcesem. Polskie stacje radiowe LOFAR już pracują. Obecnie przed nami  faza obserwacji testowych i realizacja projektów badawczych w tym obserwacji pulsarów radiowych, w których to specjalizuje się Instytut Astronomii im. prof. Janusza Gila (UZ). Czekamy na pierwszy sygnał z pulsara odebrany polską stacją LOFAR - już w najbliższych miesiącach.